Iedereen die het leuk vindt om te sleutelen aan zijn/haar fiets, zou er eens over na moeten denken. Het zelf opbouwen van een mountainbike.
Door zelf je eigen fiets in elkaar te zetten leer je veel over de onderdelen, maar je hebt ook de volledige zeggenschap over de afmontage. Op deze manier kun je eigenlijk zo dicht mogelijk bij de mtb komen die perfect bij jezelf en je rijgedrag past.
Een mountainbike zelf bouwen is niet (altijd) goedkoper
Wil je vooral een goedkope mountainbike, dan is het wellicht verstandiger om een kant en klaar afgemonteerde fiets in de winkel te kopen, het zelf bouwen van een mountainbike hoeft namelijk niet perse goedkoper te zijn (maar het kan wel!).
De eerste stap is natuurlijk het bij elkaar zoeken van de verschillende onderdelen, neem goed de tijd voor dit boodschappenlijstje (verlanglijstje), het kan je namelijk veel geld en/of ergernis schelen tijdens het opbouwen van de fiets.
Het frame is de basis
Je doet er verstandig aan om eerst een frame te kiezen, de rest van de afmontage kies je namelijk aan de hand van het gekozen frame (zo hebben v-brakes op een frame zonder de bijbehorende bevestigingsnokken weinig zin).
Wanneer je de knoop met betrekking tot het frame hebt doorgehakt, kun je kijken naar de overige onderdelen. Je kunt voor compleet nieuwe onderdelen kiezen, maar soms heeft het ook zijn voordelen om even een kijkje te nemen op Marktplaats of eBay.
Het Cyclopedia.cc project
De fiets waar je hier de komende posts over gaat lezen, wordt opgebouwd op basis van een via Marktplaats gekocht frame, een aantal andere onderdelen is ook via Marktplaats aangeschaft (echter wel nieuw!)
Wanneer je er voor kiest om alles nieuw aan te schaffen, kun je door goed te zoeken een complete (budget) mountainbike opbouwen voor €450,- (op basis van een frame via eBay en een complete Alivio groepset).
Stap 1: het frame
Wanneer je de verschillende onderdelen bij elkaar hebt, kun je beginnen met de daadwerkelijke ‘bouw’ van je eigen custom mountainbike.
De eerste stap was voor mij het afschuren en opnieuw spuiten van mijn (via Marktplaats) gekochte frame. Het is een compleet nieuw frame, maar de kleurstelling liet te wensen over. Heel wat moeite en uurtjes later kwam daar wel wat moois uit, een mat zwart mountainbike frame.
Bottom bracket
Na het spuiten heb ik eerst de bottom bracket in het frame gedraaid (hier bevestig je later de cranks aan). Het gaat hier om bracket met een vierkante as (JIS), deze draai je volledig in het frame (in tegenstelling tot de moderne externe bottom brackets). Bij deze vast een tip, smeer het schroefdraad (van eigenlijk alle onderdelen) in met montagepasta. Zo krijg je het later ook nog een keer weer los.
Headset
De headset zorgt er voor dat je het stuur kunt draaien, er zitten dan ook lagers in. Bij deze mtb wordt een volledig geïntegreerde headset gebruikt, tegenwoordig zijn semi-integrated headsets echter gangbaarder. De eerste stap is het inpersen van de cups in het frame, hier heb je een speciale pers voor nodig. Je kunt dit zelf doen, of eventueel de fietsenmaker even vragen. Bij mijn frame zaten ze er al in. Daarna sla je de crown race vast op de voorvork en plaats je de lagers in de cups. Nadat je dit gedaan hebt, kun je de vork in het frame plaatsen en op de bovenzijde van de vorkbuis een stuurpen (stem) zetten, wacht nog wel even met vast draaien. Vervolgens schroef je de topcap vast in de starfangled nut, deze zorgt voor de juiste druk op de headset. Als laatste draai je dan de stem vast op de stuurpen.
Zadel(pen)
De zadelpen wordt in het frame geklemd met een zadelpenklem. Bij beide onderdelen is het belangrijk om de maat te kopen welke bij je frame hoort, zijn ze te klein of te groot dan werkt het niet. Zitten deze onderdelen op hun plaats, dan kun je het zadel monteren. Deze hoeft nog niet direct perfect te staan, dit kun je later zo bijstellen.
Het voorlopige resultaat ziet er dan als volgt uit, het begint al ergens op te lijken.
Stap 2: de onderdelen
Nu gaan we verder met de wielen, cassette, crankstel en de remmen. Schijfremmen in dit geval.
Wielen
Als eerste heb ik de wielen gemonteerd, dit omdat ik niet de luxe van een montagestandaard heb. Het is dus prettiger als de fiets door middel van de wielen zelfstandig iets hoger van de grond kan staan.
Om de binnenband te beschermen is het verstandig om eerst een velglint om de velg heen te spannen, dit voorkomt vuil in de velg en slijtage van de binnenband.
Na het velglint is het de beurt aan de binnenband en buitenband, dit gaat hetzelfde als bij een normale stadsfiets (niets moeilijks aan dus).
Omdat deze fiets uitgerust gaat worden met schijfremmen, moeten de remschijven vast aan het wiel worden geschroefd. Belangrijk is dat je het juiste type koopt, centerlock of 6-gaats. In dit geval is het wiel geschikt voor 6-gaats, de schijf wordt dan dus ook met 6 boutjes vastgedraaid.
Cassette
Voor het monteren van de cassette (de tandwielen op je achterwiel), heb je speciaal gereedschap nodig, namelijk een cassette afnemer. Eerst schuif je de cassette op de body van de vrijloop, waarna je deze vastdraait met de cassette afnemer (als je wat hoort kraken, dat hoort zo. Dit betekent dat je de cassette vast draait). Meer tips over het monteren van een cassette lees je hier.
Crankstel
Er zijn verschillende soorten crankstellen, met verschillende manieren van bevestigen. Let er wel op dat het crankstel bij je bottom bracket past (het moet hetzelfde systeem zijn). In dit geval is het dus Shimano met de vierkante as.
Simpelweg de crankarm over de vierkante as van de bracket schuiven, en dan de borgring erop vastdraaien. Draai deze wel goed vast, je wilt niet dat deze los gaat draaien tijdens het fietsen.
En dan ziet het er ongeveer zo uit.
Stap3: de afmontage van de mountainbike
We missen nog wel wat cruciale zaken, denk bijvoorbeeld aan remmen, versnellingen en een ketting.
Schijfremmen monteren (en ontluchten)
Het monteren van de remmen is in principe niet lastig, mits de kabels op lengte zijn en de remmen ontlucht. In dit geval is de lengte van de kabels goed, maar moet ik de remmen nog wel ontluchten.
Schroef eerst de remklauwen (zonder remblokjes) op de nokken van je frame/vork en kies daarna welke baan de kabel moet hebben richting het stuur, schroef daarna ook de remhendel vast op je stuur.
Nu is het tijd om te ontluchten, druk daarom een spacer in de remklauw die zorgt dat deze niet naar binnen kan drukken. De remvloeistof is erg vettig (want het is olie), door je wiel uit het frame te halen zorg je ervoor dat deze vloeistof niet op je remschijf kan komen (dit is ook de reden waarom de remblokjes uit de klauwen moeten in dit stadium).
Draai de remhendel op je stuur zo, dat deze horizontaal staat. Vervolgens draai je het kapje van de hendel af zodat het reservoir bloot komt te liggen. Zet dan het slangetje van de bleedkit (die moet je kopen) op de nippel van de remklauw met een zakje of flesje aan de andere kant om de vloeistof op te vangen. Draai dan de nippel voorzichtig iets open, zodat de vloeistof er uit kan.
Vul van bovenaf de vloeistof bij en knijp af en toe in de rem om de vloeistof naar beneden te persen, zo zorg je er voor dat alle lucht uit het systeem wordt gepompt. Zie je onderaan bij de klauw geen luchtbellen meer, dan draai je de nippel dicht en vul je het reservoir op de hendel volledig af. De remmen zijn nu ontlucht.
Maak daarna je remmen even goed schoon, alle olie moet er vanaf zijn. Vervolgens kunnen de remblokjes er in en kan het wiel weer teruggeplaatst worden.
Derailleur
Voordat er een ketting op kan, moeten de derailleurs worden bevestigd. Dit is niet moeilijk, hoewel het voor de voorderailleur wel belangrijk is dat deze in de uiterste stand net boven de tanden van het grote blad uitkomt en dat deze derailleur evenwijdig met de tandwielen staat.
Ketting
Als de derailleurs er op zitten kun je de ketting plaatsen. Bij kettingen van Shimano wordt een breekpin meegeleverd om de ketting aan elkaar te maken. Het is echter veel makkelijker om dit direct met een SRAM Powerlink te doen, de ketting is dan makkelijk weer opnieuw te openen en te sluiten.
Leg de ketting over het kleine tandwiel achter en het grote tandwiel voor, kijk nu naar de stand van de achterderailleur. De cassette, en beide derailleurwieltjes moeten nu recht onder elkaar staan. Is dit niet zo, dan moet je nog wat schakels eruit ponsen tot dit wel zo is. De ketting moet namelijk goed op spanning staan.
Versnellingen
De derailleurs zitten al op het frame, maar de shifters nog niet. Plaats deze daarom op het stuur en bedenk hoe de kabel moet lopen. Schuif vervolgens de benodigde buitenkabels over de binnenkabel heen en zet deze op de juiste plekken op het frame vast. Vervolgens klem je het uiteinde van de binnenkabel vast in de derailleurs en knip je deze op maat (deze uiteinden worden na verloop van tijd vrij scherp, knel er daarom een huls omheen).
Dan kun je nu beginnen met het afstellen van de versnellingen. Lees hier hoe je derailleurs afstelt.
Is dit allemaal naar wens, dan is het tijd voor wat kleine zaken. De handvatten moeten er nog op en (als je wilt) een bidonhouder of andere randzaken.
Natuurlijk is dit geen complete bouwbeschrijving geweest waar iedereen wat mee kan, het ligt er immers maar net aan wat je wensen zijn. Het monteren van v-brakes gaat bijvoorbeeld weer heel anders dan de hier gebruikte schijfremmen.
Toch hoop ik dat het geheel je heeft kunnen inspireren om wel zelf je fiets op te gaan bouwen, met deze of andere info op internet als hulpmiddel. Het eindresultaat mag er gelukkig wel zijn.
